Tokom testa, uzima se material za citološki pregled sa prednje i zadnje usne grlića materice i iz kanala grlića materice. Od uzorka se napravi citološki razmaz (ćelije grlića materice se razmažu po predmetnom staklu), u kojem se pod mikroskopom posmatraju znaci zapaljenja grlića, uzročnici infekcije, dobroćudne i zloćudne ćelije i promene.

Ko i kada treba da uradi PAPA test?

Test se obavezno preporučuje seksualno aktivnim, ili ženama starijim od 18 godina, jednom godišnje. Ukoliko to vaš ginekolog preporuči, po potrebi i češće. Najbolje vreme za uzimanje uzorka je sredina ciklusa, tj. 10-20 dana nakon prvog dana poslednje menstruacije.

Obavezno, 2 dana pre odlaska na pregled treba izbegavati ispiranje vagine ili umetanje vaginalnih lekova, spermicidnih pena, krema ili tableta jer navedeni postupci mogu isprati ili sakriti izmenjene ćelije. PapNet test se služi kompjuterskim očitavanjem preparata, kako bi se otkrile promene na ćelijama koje je možda citolog propustio.

Smatra se da se redovnom godišnjom PAPA kontrolom smanjuje rizik umiranja od raka grlića materice za 90%!

Tumačenje nalaza PAPA testa

Nalaz može:

• biti uredan;
• pokazivati zapaljenske i eventualno uzroke zapaljenja, ali bez promena u epitelnim ćelijama;
• biti abnormalan jer su nađene izmenjene ćelije.

Abnormalan nalaz ne znači karcinom, kao ni da takvo stanje bezuslovno prelazi u karcinom, mada neke od tako promenjenih, tzv. displastičnih ćelija, imaju veću verovatnoću da postanu maligne.

Displazija je stanje u kojem se epitelne ćelije grlića materice svojom veličinom, izgledom i sazrevanjem razlikuju od normalnih epitelnih ćelija, ali još nisu maligne. One sadrže potencijal da postanu maligne (prekancerozno stanje). Displazije se nalaze u oko 2-5% žena, a rizik prelaza u karcinom iznosi 10-15%, odnosno 30-50% ako se radi o CIS.

Naime, displastične ćelije mogu biti više ili manje promenjene, pa se tako razlikuju tri nivoa displazije: blaga, umerena i teška.

Često se kao sinonimi koriste i termin CIN (cervikalna intraepitelna neoplazija), pri čemu, u zavisnosti o debljini zahvaćenog epitela, postoji:

• CIN I (blaga displazija),
• CIN II (umerena displazija) i
• CIN III (teška displazija odnosno CIS tj. carcinoma in situ). CIS, za razliku od invazivnog karcinoma, nije probio bazalnu membranu (koja razdvaja epitel od vezivnog tkiva s krvnim i limfnim sudovima koje se nalazi ispod epitela), pa je još uvek ograničen samo na epitel.

U nalazu PAPA testa moguće je naići i na termin SIL (skvamozna intraepitelna lezija), koji se takođe odnosi na displastične ćelije grlića materice, pri čemu SIL niskog nivoa (LGSIL, od eng. low grade) odgovara CIN-u 1, a SIL visokog nivoa (HGSIL, od eng. high grade) uključuje CIN II i CIN III.

Postoji i nalaz atipičnih skvamoznih, odnosno glandularnih (žlezdanih) ćelija neodređenog značenja (ASCUS odnosno AGCUS) u stanjima kada abnormalnosti ne ispunjavaju kriterijume za CIN, SIL ili displaziju. Kod prosečno 5-10% pacijentkinja s ovakvim nalazom se nakon daljnjih pretraga otkriva SIL visokog nivoa ili, retko, invazivni karcinom.

Karcinom grlića materice (cervikalni karcinom; invazivni cervikalni karcinom) nastaje kada tumorske ćelije probiju bazalnu membranu i prošire se dublje u tkivo materice ili u druga tkiva i organe.

Klasifikacija

Papanicolau klasifikacija je uvedena 1954. i godinama se koristila u interpretaciji nalaza:

• Papa I - uredan nalaz
• Papa II - netipične upalne promene
• Papa III - displazija: blaga, srednje teška ili teška
• Papa IV - carcinoma in situ
• Papa V - sumnja na invazivni karcinom.

Sada je zamenjena klasifikacijom koja veću pažnju poklanja histološkim kriterijumima u dijagnostici i razlikujemo:

• Displazija lakog stepena (CIN I, LGSIL): promene slabo izražene i to u površinskim ćelijama, čije su citoplazme uredne, jezgra blago povećana, nepravilnog oblika, jače obojena. Jezgro zauzima više od trećine površine ćelije. Kod blage displazije može se očekivati spontano povlačenje u oko 50-80% slučajeva tokom 1 godine, čak i uz pozitivan nalaz visokorizičnog HPV.
• Displazija srednje teškoga stepena (CIN II, HGSIL): promene površinskih i dubokih ćelija do 2/3 debljine epitela, pri čemu je sloj bazalnih ćelija jasno proširen s većim brojem mitoza (umnožavanje ćelija), kao i većim brojem ćelija s netipičnim jezgrama, odnosno netipičnog izgleda. Jezgra zauzima polovinu površine ćelije.
• Displazija teškog stepena (CIN III, CIS, HGSIL): više od 2/3 debljine epitela je zahvaćeno displastičnim promenama, promenjena jezgra nalaze se u svim slojevima ćelija. Kod karcinoma in situ (CIS) znakovi normalne građe epitela i sazrevanja ćelija u potpunosti nedostaju.

Uzimanje uzorka nije povezano s bilo kakvim komplikacijama ili rizicima.

Savet

Nemojte uzimati vaginalete ili tablete samo na osnovu nalaza Papa testa bez prethodno učinjenih molekularnih ili mikrobioloških testova za tačno utvrđivanje uzročnika upale.

Ženama kod kojih je nađen povećani broj upalnih celija u Papa testu bez drugih smetnji ili znakova upale, kao i svim zdravim polno aktivnim osobama oba pola, preporučuje se preventivni DNK PCR test na Chlamydiu trachomatis, barem jednom godišnje. Ženama koje imaju smetnje i znakove upale, bez obzira na broj zapaljenskih ćelija ili prisustvo vidljivih uzročnika u Papa testu, preporučuje se testiranje na hlamidiju, mikoplazmu i ureaplazmu, aerobe i anaerobe iz brisa grlića maternice. Nije retkost istovremena infekcija sa dva ili više uzročnika, od kojih svaki može zahtevati primenu različitog leka. Lečenje je opravdano i daće rezultate isključivo na temelju pozitivnog nalaza tačno određenog uzročnika posebnim laboratorijskim testovima.

HPV DNK test i PAPA test

Prema podacima Svetske zdravstvene organizacije , rak grlića materice je na četvrtom mestu po učestalosti, a na drugom mestu kao uzrok smrti žena u svetu. Do 40% žena obolelih od raka grlića materice imalo je normalan nalaz Papa testa unazad 3 - 5 godina pre pojave bolesti. Preko 99% karcinoma grlića materice povezano je sa infekcijom humanim papiloma virusima (HPV) iz grupe visokog rizika. Do sada je istraženo 13 HPV genotipova visokog rizika, ali se i dalje otkrivaju novi tipovi i podtipovi. Procenjuje se da se kod 1% inficiranih žena tokom godina razvije rak grlića maternice.

Infekcija HPV virusom je najraširenija polna bolest na svetu. Procenjuje se da je oko 80% polno aktivnih ljudi tokom života izloženo zarazi HPV, čije širenje za sada nije moguće sprečiti.

Kod muškaraca, ova infekcija ne uzrokuje ozbiljnije poteškoće. Danas u svetu ne postoje pouzdani dijagnostički testovi za dokazivanje HPV infekcije kod muškaraca.

Jedini način zaštite žena od karcinoma grlića materice je rano otkrivanje onih žena koje imaju rizik za nastanak bolesti.

Do sada se u ranom otkrivanju raka grlića maternice koristio samo Papa test kojim se otkrivaju abnormalne promene na ćelijama. Papa test je značajno smanjio smrtnost žena od raka grlića materice. Test ima nedostataka i tehničkih ograničenja zbog kojih njegova najveća osetljivost ne prelazi 80%. To znači da u najboljem slučaju svaka peta žena koja ima predstadijum karcinoma ili rani karcinom (CIN), dobije lažno negativan (uredan) nalaz Papa testa.

Kod blažih promena u Papa testu (CIN I i CIN II) i kod nejasnih sumnjivih nalaza (ASCUS) nije moguće na temelju izgleda ćelije proceniti da li se radi o dobroćudnim promenama ili o početnom karcinomu. Različite kliničke studije su pokazale da HPV DNK test otkriva više žena s CIN nego Papa test. HPV DNK test treba uraditi uz Papa test kod redovnog ginekološkog godišnjeg pregleda žena uzrasta od 25 i više godina. Kod svih žena, uključujući i mlađe od 25 godina, HPV DNK test treba uraditi odmah nakon prvog abnormalnog nalaza Papa testa.

Prilozi iz iste kategorije

• Vaginalna intraepitelna neoplazija
• Gojaznost i tumor dojke
• Sarkomi materice
• Karcinom grlića materice
• Prevencija raka grlića materice