Sistemske bolesti ili bolesti vezivnog tkiva su termini koji se koriste za brojna oboljenja sa sličnim kliničkim manifestacijama (koje se preklapaju među različitim entitetima), koja dele zajednički patogenetski mehanizam. U njihovoj osnovi je bolest imunog sistema, tj. Pojava autoimuniteta. Imuni sistem prestaje da prepoznaje neke od sopstvenih belančevina u ćeliji, stvara autoantitela i njima oštećuje sopstvena tkiva. Trudnoća predstavlja posebnu situaciju u kojoj bolest ne pogađa samo majku već i fetus kako direktno tako i indirektno. Primer direktnog oštećenja fetusa je situacija kada IgG antitela iz cirkulacije majke uđu u cirkulaciju fetusa i izazivaju direktno oštećenje tkiva (npr. sprovodnog sistema srca ), što dovodi do kompletnog atrioventrikularnog bloka. Fetus može biti oštećen i indirektno, ukoliko antitela oštete matericu ili posteljicu, što se najčešće dešava pod dejstvom antifosfolipidnih antitela. Kao posledica tih oštećenja dolazi do gubitka trudnoće, prevremenog rađanja ili rađanja dece sa malom telesnom težinom.

Najčešća sistemska oboljenja koja su od značaja u perinatologiji su: sistemski lupus eritematodes ( SLE ), antifosfolipidni sindrom ( AFS ) i Sjogrenov sindrom.

Patogeneza sistemskih bolesti

Pojava autoantitela u cirkulaciji trudnice, koja mogu oštetiti plod i/ili novorođenče, predstavlja glavni patogenetski činilac i zajednički je imenilac za sve sistemske bolesti majke. Imunoglobulini IgG grupe mogu da prođu posteljicu od 12 nedelje trudnoće i da dovedu do ošđećenja ploda. Uglavnom ista antitela, samo sa različitom učestalošću, mogu se registrovati u većini ili svim sistemskim bolestima, što potvrđuje tezu o srodnosti tih bolesti.

Majke nosioci autoantitela nose rizik od oboljevanja fetusa i/ili novorođenčeta, ali taj rizik nije veliki. Smatra se da da samo oko 5% ili čak manje, plodova ili dece izložene dejstvu majčinih antitela oboli od neonatalnog sistemskog lupus eritematodesa.

Profesor dr sc.med. Aleksandra Ljubić, Direktor Instituta za ginekologiju i akušerstvo, Klinički centar Srbije